Türkiye’de aşılama devam ederken diğer taraftan aşı yan etkileriyle ilgili de veriler toplanmaya devam ediyor. Her ne kadar ülkemizde bu yan etkileri toplu olarak göremesek bile başka ülkelerin istatistikleri bize yardımcı oluyor.

Aşı yan etkileriyle ilgili gelen bildirimlerden biri de adet düzensizlikleri. Bunlar erken ve beklenmedik kanamalar, kaçırılan adet döngüleri veya daha ağrılı adetler olarak belirti veriyor.

İngiltere’de yapılan 657 bin sağlık çalışanı kadında yapılan bir araştırmaya göre, %0.1’inde adet düzensizliği görülmüş. Aşılamanın menopoz dönemindeki ileri yaş nüfusundan (menopozdaki kadınlarda da ara kanamaları görülmüştü) daha genç nüfusa indikçe bu oranın arttığı-artacağı tahmin ediliyor. Nitekim bizim ülkemizde de sosyal medyadan bana gelen soruların bir kısmını bu tür adet düzensizlikleri oluşturuyor.

Neden adet düzensizlikleri görülür?

Adet döngüleri beyinden (GNRH, FSH, LH) ve yumurtalıklardan (östrojen, progesteron) salınan hormonlarla kontrol edilir. Ayrıca stres anındaki kortizon salınımı da adet döngüsünü etkiler.

Stres ve kaygı zamanlarında, genellikle menstrüasyonu yani adet döngüsünü kontrol eden seks hormonları üzerinde etkiler görürsünüz. Pandemi, hepimiz için eşi görülmemiş bir stres ve endişe oluşturdu, bu nedenle birçok kadının düzenli adet döngülerindee bir miktar bozulma görmesi doğaldır.

COVID aşılarının da hem bağışıklık sistemini harekete geçirdiği aynı zamanda bir stres kaynağı oluşturduğunu söyleyebiliriz.

Vücudun her kısmında olduğu gibi (mesela burun ve ağız boşluğundaki mukoza-zardaki bağışıklık hücreleri gibi), rahimin iç duvarını döşeyen rahim zarında da bağışıklık hücreleri bulunuyor. Aşıyla birlikte hem aşının doğrudan bağışıklığı harekete geçirmesi hem de stres faktörü olarak hormonları etkilemesinin adet düzensizlikleri yarattığı düşünülüyor.

Başka aşılarda da adet düzensizliği görülüyor mu?

Evet, görülebilir, örneğin HPV aşısı, grip aşısı yaptıranlarda da adet düzensizlikleri görülmüştür.

COVID aşısından sonra neden Premenstruel Sendrom semptomları yaşıyorum?

Adet döngüsünün farklı noktalarında, kadınlar sitokin adı verilen farklı seviyelerde kimyasal haberciler salarlar. Bunlar, bağışıklık sistemi hücreleri tarafından yapılan, bağışıklık ve iltihaplanmaya aracılık etmeye ve düzenlemeye yardımcı olan sinyal molekülleridir.  

Bu haberci moleküller, döngü boyunca değişen diğer hormonlarla birlikte PMS semptomlarına katkıda bulunabilir. Ayrıca birçok kadının adet dönemlerinde yaşadığı kramp ve rahatsızlıklarda da rol oynarlar.

Aşı olduğunuzda bu sitokinler de artabilir, bu da adet döngünüz boyunca normalde farklı zamanlarda yaşayabileceğiniz benzer semptomlara yol açabilir.

Ne zaman düzelir? Tehlikeli mi?

AŞıların oluşturduğu adet düzensizlikleri genellikle bir veya iki ay içinde düzelir ve doğurganlık, adet döngüleri veya sonraki gebelikler üzerinde uzun vadeli bir etkisi yoktur.

Ne zaman hekime başvurmalı?

Covid aşısı sonrası adet düzensizliklerini 3 gruba ayırabiliriz.

1-Doğurganlık çağında olup evli olmayan/ilişkisi olmayan kadınlar: Riskli bir gebelik durumu söz konusu değilse ve adet düzensizlikleri yaşıyorlarsa semptomları takip edilir, eğer aşırı kanama ve ağrı olmuşsa bir kadın doğum uzmanına gitmeleri önerilir.

2-Evli olan/ilişkisi olan grup: Riskli bir ilişki söz konusu değilse (istenmeyen gebelik durumunda da düşük olabileceğini göz önüne bulundurulmalı) semptomlar takip edilmeli, riskli bir durum söz konusu ise bir kadın doğum uzmanına gidip beta-HCG baktırması önerilir.

3-Doğurganlık çağındaki sürekli det düzensizliği yaşayan grup: Semptomlar yine takip edilmeli ve aşırı ve ağrılı kanamalarda kadın doğum uzmanına başvurulabilir.